Het zonnespectrum

Newton: het zonnespectrum; bron: Johannes Itten, Kleurenleer, blz 15, de Bilt 1970

De spectrale kleuren: rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet.

het spectrum

Een spectrale kleur omvat een een groep golflengten. Men kan dus eigenlijk niet spreken van de golflengte van rood, maar van wel het rode deel van het spectrum.

Additieve kleurmenging

Onder additieve kleurmenging wordt verstaan het mengen van gekleurd licht. De mengkleur is van een grotere helderheid dan de afzonderlijke kleuren.

De primaire kleuren bij additieve kleurmenging: blauw (blauw-violet), groen en rood (oranje-rood).

RGB en CMYK: additieve en substractieve kleurmenging.

Subtractieve kleurmenging

Het mengen van verven, kleurstoffen of pigmenten noemt men subtractief. De mengkleur heeft een lagere helderheid dan de afzonderlijke kleuren.

De primaire kleuren bij subtractieve kleurmenging: magenta, geel en cyaan.

Primaire kleuren: additieve- en subtractieve kleurmenging.

vier kleurendruk: cyaan, magenta, yellow (= geel) en zwart (= k).

Kleurencirkels

kleurencirkel van Newton
Opticks, 1704

Newtons verdeelde de kleurencirkel onder de zeven hoofdkleuren naar de verhouding van de muzikale toonladder.

Johannes Itten, de twaalfdelige kleurencirkel

Johannes Pawlik: twaalfdelige kleurencirkel naar Hölzel, "Chromatischer Kreis", met kleurharmonieën.

Kontinuierlicher Farbenkreis, innen und aussen Weiss
Julius Hebing, Welt, Farbe und Mensch: Studien und Übungen zur Farbenlehre und Einfürungen in das Malen, Stuttgart 1983, Tafel 8.

De 24 delige kleurencirkel van Wilhelm Ostwald

kleurencirkel van Albert Munsell

De kleurencirkel van Goethe bevat drie paar complementaire kleuren, waarbij violet als complementaire kleur van geel wordt aangenomen en blauw als die van oranje. Goethe beschouwt de kleuren geel, rood en blauw als totaliteit. Hij neemt als contrastkleur die kleur aan, die de som is van de van de in de gegeven kleur ontbrekende grondkleuren. Als complementaire kleur van geel geldt dus de som van blauw en rood; die van blauw is geel plus rood, die van rood is geel plus blauw.

Goethe: Farbenkreis

Wassily Kandinsky: tabel III uit "Über das Geistige in der Kunst".

kleurencirkels combinatie van primaire kleuren RGB en CMYK

Kleurenlichamen

Philipp Otto Runge: Farbenkugel, kopergravure, aquatint en aquarel, 22,5x18,9 cm

Wilhelm Ostwald: kleurenlichaam uit Color Science, 1931

Wilhelm Ostwald

Het driedimensionale kleurenlichaam van Albert Munsell

Albert H. Munsell, kleurenlichaam

verticale doorsnede van het kleurenlichaam van Munsell door de kleuren BG (blauwgroen) en R (rood)

Albert H. Munsell

Complementaire kleuren

Complementair betekent: aanvullend, wat ontbreekt aanvullen om iets volledig te maken.
Wanneer we enige tijd naar een groen vierkant kijken en dan de ogen sluiten verschijnt in ons oog als nabeeld een rood vierkant. Herhalen we het experiment met een rood vierkant dan krijgen we een groen nabeeld. Het oog roept de complementaire kleur op.
De complementaire kleur maakt de de menging compleet: bij additief mengen tot wit (licht) en bij subtractief mengen tot zwart.

In het 'contrastdiagram van Rood' staan de complementaire kleuren diagonaal tegenover elkaar. De groottten van de sectoren varieren naar mengverhouding.

Zuiver complementaire kleuren geven bij subtractieve menging een neutraal grijs:

RGB, CMYK en HSL

HSL: Hue, Saturation en Lightness. Hue: kleurtoon (0-360°), saturation: verzadiging (0-100%) en lightness: helderheid (0-100%).

CMYK, RGB en HSL

tabel: hexadecimaal, RGB, HSL en CMYK

kleurschakeringen van twee complementaire kleuren: HSL 0 en 180

kleurschakeringen van twee complementaire kleuren: HSL 90 en 270

tabel: HSL en RGB